तू चित्रे विकतेस का ? त्यातून तुझे भागते का ? हे काहिंना पडत असणारे प्रश्न .
चित्रात शिकण्यासारखे काय असते .. ? समकालीन कलाकार म्हणजे नक्की काय ? चित्रशिल्पकार स्वतःची शैली का जोपासतात? इतरांची शैली कितीही आवडली तरी ती उचलत का नाही ? त्यात काय वावगं ...
कलाकृतीची एवढी मोठी किंमत कशीकाय मोजावी लागते ?
अरे बापरे ... चित्र विकत घ्यायची गोष्ट थोडीच आहे ...
बरंय ... तुझं काम सोपं आहे ...
चित्रकार असली तरी खूप मिजास दाखवते ...
असे नानाविध शंका लोकाच्या मनामध्ये घोळत असतात ..
पण खरंच ते एखादं एक चित्र कित्येक वर्ष कोणीतरी आपल्यासाठी सांभाळत असतं.सोन्यासारख्या मोलाचं असतं .. त्या ठराविक चित्रामागे काहीतरी कहाणी असते.
मी सहसा माझी चित्र विकले गेले की येथे कोणाला कळवत नाही. का सांगायचे ? कारकुनाच्या हातात एक तारखेला पगार मिळाला की तो लगेच फेसबूक इन्ट्स्टा वर पोस्ट तो का ? तसेच आहे ते.
पण या बुद्धीबळाची गोष्ट थोडी निराळी आहे म्हणून सांगाविशी वाटली.
2015ला तयार केलेला हा बुद्धीबळ आज नऊ वर्षांनंतर विकला गेला. आजवर निदान चार वेळा तमिळनाडू व दिल्लीला प्रदर्शीत झालेली ही कलाकृती अखेर विकली गेली.
एका बुद्धीबळ प्रदर्शनासाठी तीन बाय तीन सागवानी लाकडात ही रचना केली होती. आधी पुस्तके शोधून त्यातील भारतातील आणि भारताबाहेरील विविध बुद्धीबळ खेळाचे प्रकार अभ्यासले .
सोंगट्याही सागवानी व मिनाकारी पद्धतीत तयार केलेल्या. राजा राणि.. उंट .. घोडा .. हत्ती .. प्यादा ..सगळेच प्रत्येकी वेगवेगळे होते. प्याद्यांचे सर्व चेहरे वेगळे .. कोणीच कोणासारखे नाही. खूप धमाल आलेली हे रेखाटताना. त्यातून मीनाकारी म्हटले की तांब धातूचा पत्रा .. त्याची सततची सफसफाई आणि थरावर थर व भट्टीचे काम. 750 ते 800 डिग्री सेलशीयस मध्ये एक एक पत्रा चार ते पाच वेळा भाजला गेला. असे एका सोंगटीचे चार बाजू .. म्हणजेच चार पत्रे. दोन बाजूला चेहरा .. तिसरी बाजू मोडीलिपीतील सोंगटी चे नाव व चौथी बाजू ही खास Swagat Thorat यांच्या कडून मागवलेली ब्रेल लिपीतील टिपकेदार अक्षरांची माहिती. ती ठिपके खास एमबॉस येइल अशी बनवली. पण सोबतच ती कलात्मही वाटत होती. पुर्ण व्हायला एक ते दीड महिना घेतला या कलाकृतीने.
सोंगट्या जपून ठेवण्यासाठी वेगळी आणि पार्टीशन असलेली सागवानी रंगवलेली पेटीही तयार केलेली व प्रत्येक सोंगटी साठी एक बटुआही शिवून घेतला. ती पेटी ह्या फोटोत नाही. काही कामे करताना फोटोला आपण महत्व देत नाही पण नंतर आठवणीत ते किती महत्वाचे होते हे लक्षात येते.
स्वागत सरांना ही कलाकृती पहायची खूप इच्छा होती आणि ती तयार झाल्यावर ते कॅमेरा घेऊन आले. अगदी कौतूकाने बाजू नीट टिपत तासभर खूप फोटो काढले. त्यामुळे याचे नीट डॉक्यूमेंटेशनही झाले. मी मात्र एखाद्दोन फोटो काढून फोटोग्राफी गुंडाळली असती.
यातील काही फोटोंवरून कामाचे स्वरूप लक्षात येइल ..
या कलाकृती जपाव्या लागतात. त्या आज विकल्या जातील किंवा दहा वर्षांनी .. किंवा पन्नास वर्षांनी. किंवा विकल्याही जाणार नाहीत. सर्व कलाकृती सोन्याच्या भावात विकल्या जात नाहीत. पण आजुबाजुला कोणी कलाकार काम करत असेल तर आपल्याला त्याची कदर करता आली पाहिजे.
मीनाकारी हा मुळचा पर्शिया येथून आलेला हा दागिना व चित्रप्रकार जवळ जवळ नष्ट होत आहे. तरी खूप कमी कलाकार या खास पद्धतीत काम करतात. मी ही त्यातील एक.
ही कलाकृती तयार करताना तसेच काम पुर्ण झाल्यावरही खूप वेळखाऊ प्रयोग वाटला पण नऊ वर्षांनी त्या मेहनतिचे फळ मिळाले यात आनंद आहे....
